NỨT KẼ HẬU MÔN: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, CÁCH ĐIỀU TRỊ VÀ PHÒNG NGỪA

Nứt kẽ hậu môn là tình trạng phổ biến xảy ra ở những người táo bón thường xuyên hoặc tiêu chảy kéo dài. Các vết nứt có thể tự lành sau một khoảng thời gian nhưng cũng có trường hợp gây sưng viêm, đau nhức dữ dội và có nguy cơ biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống. Vậy nguyên nhân gây nứt kẽ hậu môn là gì và làm thế nào để điều trị cũng như phòng ngừa hiệu quả? Hãy cùng Tâm Trí Sài Gòn tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Nứt kẽ hậu môn là gì

Nứt kẽ hậu môn (nứt hậu môn) là tình trạng xuất hiện vết rách ở niêm mạc hậu môn, gây đau và chảy máu khi đại tiện. Đây là tổn thương thường gặp phải ở những người bị táo bón, sau khi cố rặn phân cứng, kích thước lớn. Một số trường hợp bị tiêu chảy kéo dài cũng có thể dẫn đến nứt hậu môn.

Đa số các vết rách có xu hướng thuyên giảm và lành lại trong vòng vài tuần khi tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy được cải thiện. Tuy nhiên, nếu vết nứt nghiêm trọng cần phải điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật. Tùy vào tình trạng tổn thương và thời gian kéo dài triệu chứng, bệnh nứt kẽ hậu môn được chia thành hai nhóm như sau:

• Nứt kẽ hậu môn cấp tính: Vết nứt có kích thước nhỏ, nông và không có biểu hiện sưng viêm. Người bệnh có triệu chứng đau rát hậu môn, đôi khi có chảy máu khi đi đại tiện nhưng thường kéo dài không quá 6 tuần. Tình trạng này cần được điều trị sớm và dứt điểm nếu không sẽ rất dễ chuyển sang mạn tính.
• Nứt kẽ hậu môn mạn tính: Xảy ra khi vết nứt có kích thước lớn, sâu hơn và không cải thiện sau 6 tuần. Các cơn đau thắt lặp lại thường xuyên và dữ dội, gây cản trở sinh hoạt thường ngày khiến người bệnh mệt mỏi.

Nứt kẽ hậu môn là các vết rách xuất hiện ở niêm mạc hậu môn, gây đau và chảy máu khi đại tiện

Nguyên nhân gây nứt kẽ hậu môn là gì

Vết nứt hậu môn thường là hậu quả khi xảy ra chấn thương ở vùng ống hậu môn hoặc hậu môn bị căng giãn quá mức, xuất phát từ những nguyên nhân phổ biến như táo bón hoặc đi ngoài phân lỏng thường xuyên. Quan hệ tình dục qua đường hậu môn tuy hiếm gặp nhưng cũng là một nguyên nhân dẫn đến chấn thương.

Ngoài ra, còn có một số nguyên nhân khác ngoài chấn thương có thể làm xuất hiện vết nứt hậu môn như:

• Cơ thắt hậu môn căng và co chặt quá mức.
• Viêm nhiễm vùng hậu môn trực tràng khiến niêm mạc có sự căng giãn và dễ bị rách khi phân rắn đi qua.
• Do sẹo sau điều trị cắt trĩ.
• Vệ sinh hậu môn không đúng cách, chẳng hạn như sử dụng giấy vệ sinh quá cừng và dày.
• Yếu tố bệnh lý như bệnh Crohn (liên quan đến viêm đường ruột), viêm loét đại tràng, ung thư hậu môn hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (lậu, giang mai, HIV).
• Sinh con.

Triệu chứng khi nứt kẽ hậu môn

Nhiều người thường nhầm lẫn bệnh nứt hậu môn với bệnh trĩ vì cả hai đều có thể gây chảy máu khi đại tiện. Để nhận biết chính xác nứt kẽ hậu môn, bạn có thể dựa trên một số triệu chứng rõ rệt như:

• Xuất hiện vết rách dễ dàng nhìn thấy ở vùng da quanh hậu môn.
• Đau dữ dội khi đi đại tiện, cảm giác đau rát có thể kéo dài đến vài giờ.
• Có máu đỏ tươi dính trên phân hoặc trên giấy vệ sinh khi lau hậu môn.
• Luôn có cảm giác ngứa ngáy, khó chịu ở hậu môn và vùng xung quanh.
• Xuất hiện khối u nhỏ hoặc hiện tượng da thừa gần vết nứt hậu môn.

Đau rát vùng hậu môn và chảy máu khi đại tiện là dấu hiệu nứt kẽ hậu môn dễ nhận biết nhất

Biến chứng của bệnh nứt kẽ hậu môn

Nếu không điều trị kịp thời và đúng cách, nứt kẽ hậu môn có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Một số biến chứng thường gặp như:

• Vết rách nếu không được chữa lành sau 6 tuần có thể tiến triển thành nứt hậu môn mạn tính, khiến quá trình điều trị trở nên khó khăn và kéo dài về thời gian.
• Bệnh có thể tái đi tái lại, khiến người bệnh không chỉ mệt mỏi về thể chất mà còn căng thẳng tinh thần, làm giảm chất lượng cuộc sống.
• Nếu không xử lý kịp thời, vết nứt nhỏ ban đầu có thể mở rộng đến cơ vòng hậu môn. Trường hợp này, cần phải điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật.

Đối tượng nguy cơ nứt kẽ hậu môn

Nứt kẽ hậu môn có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào, tuy nhiên có một số yếu tố làm tăng nguy cơ như:

• Người lớn trong độ tuổi từ 20 đến 40 tuổi có nhiều khả năng mắc bệnh này nhất.
• Nứt kẽ hậu môn xảy ra phổ biến nhất ở người trưởng thành trong độ tuổi từ 20 - 40 tuổi. Mặt khác, trẻ nhỏ ở những năm đầu đời thường bị nứt hậu môn nhưng không rõ nguyên nhân và thường có thể tự lành.
• Người có chế độ ăn thiếu chất xơ, ăn nhiều đồ dầu mỡ, nhiều chất béo bão hòa dẫn đến táo bón thường xuyên.
• Phụ nữ sau sinh do vùng hậu môn có thể bị tổn thương trong quá trình sinh nở, làm tăng nguy cơ nứt kẽ.
• Người bị bệnh trĩ do búi trĩ làm tăng áp lực lên hậu môn, tạo điều kiện cho vết nứt hình thành và khó lành.

Chẩn đoán bệnh nứt kẽ hậu môn

Nếu bạn gặp phải triệu chứng nứt kẽ hậu môn như cảm giác đau rát hậu môn hoặc đi tiêu phân lẫn máu, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đầu tiên, bệnh nhân được khám lâm sàng với bác sĩ chuyên khoa. Bác sĩ sẽ giải thích rõ tình trạng bệnh và chỉ định bệnh nhân thực hiện một số phương pháp chẩn đoán để đánh giá mức độ tổn thương cũng như phân biệt với các bệnh lý tương tự.

Một số phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng thường được chỉ định như:

• Nội soi hậu môn để bác sĩ quan sát rõ bên trong hậu môn và trực tràng.
• Nội soi trực tràng đối với bệnh nhân dưới 50 tuổi và không có nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến ruột non hoặc ung thư thư trực tràng.
• Nội soi đại tràng có thể thực hiện đối với cả những người trên 50 tuổi hoặc nghi ngờ mắc ung thư trực tràng hoặc xuất hiện kèm các dấu hiệu của bệnh lý khác như đau bụng, tiêu chảy…
• Các xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm phân để loại bỏ nghi ngờ liên quan đến nhiễm trùng.

Phương pháp điều trị bệnh nứt kẽ hậu môn

Điều trị nội khoa

Hầu hết các trường hợp nứt kẽ hậu môn có thể tự lành sau vài tuần khi người bệnh không còn đi ngoài phân rắn hoặc tiêu chảy. Để đẩy nhanh quá trình hồi phục, người bệnh có thể kết hợp thêm các biện pháp điều trị nội khoa như:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống, chẳng hạn như bổ sung chất xơ, uống nhiều nước, tăng cường tập luyện thể chất.
• Ngâm hậu môn bằng nước ấm từ 10 - 20 phút giúp thư giãn cơ thắt, giảm đau và hỗ trợ lành vết thương. Có thể ngâm nhiều lần trong ngày, đặc biệt là sau khi đại tiện.
• Sử dụng thuốc làm mềm phân để tránh phân cứng làm nghiêm trọng thêm vết rách.
• Sử dụng các loại thuốc bôi bên ngoài có chứa nitroglycerin (Rectiv) giúp tăng lưu thông máu đến vết nứt, giảm co thắt cơ vòng và đẩy nhanh quá trình chữa lành. Điều trị bằng loại thuốc này có thể gây ra tác dụng phụ là đau đầu.
• Điều trị nứt kẽ hậu môn bằng thuốc chứa Nifedipine hoặc Diltiazem có tác dụng làm giãn cơ vòng hậu môn. Tuy nhiên, chỉ nên áp dụng phương pháp này khi điều trị bằng nitroglycerin không đem lại hiệu quả hoặc gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng.
• Sử dụng thuốc kháng sinh trong trường hợp vết rách có dấu hiệu viêm nhiễm, chảy dịch.
• Tiêm botulinum A làm liệt tạm thời cơ thắt hậu môn, giúp giảm đau và thúc đẩy quá trình lành lại của vết nứt.

Phẫu thuật

Khi các phương pháp điều trị nội khoa không đem lại hiệu quả hoặc bệnh chuyển sang giai đoạn mạn tính sẽ cần can thiệp phẫu thuật. Các phương pháp phẫu thuật điều trị nứt kẽ hậu môn được áp dụng phổ biến hiện nay gồm có:

• Phẫu thuật mở cơ thắt trong hậu môn. Bác sĩ sẽ cắt một phần nhỏ cơ thắt hậu môn để giảm co thắt từ, đó giảm đau nhức và thúc đẩy quá trình lành vết nứt.
• Phẫu thuật cắt bỏ vết nứt rồi khâu lại.
• Nong hậu môn để ngăn ngừa tình trạng chít hẹp hậu môn.

Các phương pháp điều trị nứt kẽ hậu môn được áp dụng phổ biến nhất

Cách phòng ngừa nứt kẽ hậu môn

Nứt kẽ hậu môn không chỉ gây đau đớn mà còn ảnh hưởng đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Để giảm nguy cơ mắc bệnh, bạn có thể tham khảo những biện pháp phòng ngừa sau:

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn uống hàng ngày ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa. Bên cạnh tăng cường chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, bạn nên hạn chế ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, gia vị cay nóng để tránh gây kích ứng đường tiêu hóa. Ngoài ra, đừng quên uống đủ nước mỗi ngày và tránh sử dụng rượu, bia, nước ngọt có gas.

Điều trị dứt điểm các bệnh lý liên quan

Giải quyết triệt để tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài, vì đây là nguyên nhân chính dẫn đến nứt kẽ hậu môn.

Vệ sinh vùng hậu môn đúng cách

Giữ vệ sinh vùng hậu môn sạch sẽ, khô thoáng giúp ngăn ngừa viêm nhiễm dẫn đến xuất hiện vết rách ở hậu môn. Nên sử dụng giấy mềm hoặc nước ấm để làm sạch hậu môn sau đại tiện, tránh cọ xát mạnh gây tổn thương vùng hậu môn.

Duy trì thói quen đại tiện khoa học

Hãy tập đi đại tiện đều đặn mỗi ngày vào khung giờ cố định để tạo thói quen cho nhu động ruột, giúp ngăn ngừa táo bón. Đồng thời tránh rặn quá mạnh hoặc ngồi lâu trong nhà vệ sinh, vì điều này có thể gây áp lực lên vùng hậu môn.

Tăng cường vận động thể chất

Các hoạt động thể chất giúp kích thích nhu động ruột và cải thiện tiêu hóa. Bạn có thể tập các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội…

Các vết rách ở hậu môn không chỉ gây đau rát, khó chịu mà còn gây ra nhiều phiền toái, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tinh thần người bệnh. Vì vậy, khi phát hiện dấu hiệu nứt kẽ hậu môn, đừng chần chờ mà hãy thăm khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Ngoài ra, những thay đổi nhỏ như điều chỉnh chế độ ăn uống lành mạnh, duy trì thói quen đại tiện khoa học và vệ sinh vùng hậu môn đúng cách sẽ giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh.

Bệnh viện Đa khoa Tâm Trí Sài Gòn là địa chỉ uy tín với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, đặc biệt trong lĩnh vực nội soi hậu môn – trực tràng. Nếu bạn đang bị làm phiền bởi tình trạng nứt kẽ hậu môn, hãy đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị tốt nhất!