BỆNH SỞI LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, CHẨN ĐOÁN VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

2. Nguyên nhân gây bệnh sởi là gì?

Nguyên nhân gây bệnh sởi là virus Morbillivirus thuộc họ Paramyxoviridae. Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các hạt virus sẽ phát tán ra không khí và có thể tồn trong khoảng 1 đến 2 giờ ở điều kiện bình thường. Virus sởi có thể xâm nhập vào cơ thể người khỏe mạnh khi họ vô tình hít phải hoặc tiếp xúc với bề mặt có virus.

3. Dấu hiệu bệnh sởi

Triệu chứng bệnh sởi hay dấu hiệu bệnh sởi thay đổi qua từng giai đoạn:

• Giai đoạn ủ bệnh: Sau khi tiếp xúc với virus sởi, bệnh không biểu hiện ngay mà trải qua thời gian ủ bệnh từ 10 đến 14 ngày. Trong giai đoạn này, người bệnh không có triệu chứng rõ ràng nhưng virus đã bắt đầu nhân lên trong cơ thể.

• Giai đoạn khởi phát: Triệu chứng ban đầu của bệnh sởi thường không đặc hiệu, dễ bị nhầm lẫn với cảm cúm thông thường. Người bệnh bắt đầu có biểu hiện sốt nhẹ đến vừa kèm theo ho khan, sổ mũi, viêm kết mạc hoặc đau họng. Giai đoạn này kéo dài từ 2 đến 4 ngày, sau đó các triệu chứng thuyên giảm dần.

• Giai đoạn phát ban: Ban sởi là các đốm nhỏ có màu đỏ, hơi gồ trên bề mặt da, thường tập trung thành từng mảng, khiến da có màu đỏ loang lổ. Thứ tự phát ban bắt đầu từ sau tai (vùng gáy), sau đó lan đến mặt rồi dần xuống cánh tay, ngực, lưng và cuối cùng là toàn thân. Bệnh nhân thường sốt cao khi ban bắt đầu xuất hiện. Một số người còn cảm thấy ngứa rát hoặc khó chịu ở vùng da có ban. Khi ban đã lan hết toàn thân, triệu chứng sốt bắt đầu giảm.

• Giai đoạn hồi phục: Tình trạng phát ban thường kéo dài trong vòng 7 ngày, sau đó lặn dần. Ban sởi sau khi lặn có thể để lại vết thâm đặc trưng được gọi là “vằn da hổ” nhưng sẽ hồi phục hoàn toàn trong một thời gian ngắn nếu không có biến chứng.

4. Biến chứng của bệnh sởi

Mặc dù hầu hết trường hợp có thể điều trị và hồi phục hoàn toàn, bệnh sởi vẫn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm:  

• Viêm tai giữa: Đây là biến chứng dễ gặp nhất ở trẻ em mắc bệnh sởi, gây đau tai và làm suy giảm thính lực nếu không được chữa trị kịp thời.

• Viêm phế quản - phổi: Bệnh nhân khó thở, đau ngực, tím tái và có nguy cơ tử vong.

• Viêm màng não: Tuy hiếm gặp nhưng đây là biến chứng vô cùng nguy hiểm, có khả năng gây tử vong cao hoặc để lại di vĩnh viễn, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.

• Loét giác mạc: Trẻ em sức đề kháng yếu, thiếu vitamin A có thể gặp phải biến chứng này.

• Biến chứng tiêu hóa: Bệnh sởi gây ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, dẫn đến một số biến chứng như viêm niêm mạc miệng, cam tẩu mã, hoại tử niêm mạc, viêm ruột…

• Tiêu chảy và suy dinh dưỡng: Một số trẻ có tình trạng suy dinh dưỡng hậu sởi.

• Sảy thai hoặc sinh non: Đối với phụ nữ mắc sởi khi đang mang thai.

5. Đối tượng nào có nguy cơ mắc bệnh sởi?

Bất kỳ ai chưa được tiêm phòng đầy đủ vắc xin sởi hoặc chưa có miễn dịch với virus Sởi đều có nguy cơ mắc bệnh. Trẻ em dưới 9 tháng tuổi là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh sởi cao nhất vì chưa đến tuổi tiêm vắc xin và hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Trẻ em dưới 5 tuổi chưa được tiêm hoặc tiêm chưa đủ 2 mũi vắc xin sởi; người có hệ miễn dịch suy yếu (do bệnh lý nền hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch); người sống ở khu vực đông đúc với điều kiện vệ sinh kém cũng thuộc nhóm đối tượng dễ mắc bệnh sởi cũng như có nguy cơ biến chứng cao.

6. Bệnh sởi lây qua đường nào

Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus gây ra, rất dễ lây lan và có thể bùng phát thành dịch trong cộng đồng. Virus sởi lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Trong điều kiện bình thường, virus có thể lơ lửng trong không khí hoặc bám vào các bề mặt và tồn tại trong khoảng 2 giờ. Vì vậy, bạn có thể bị lây nhiễm ngay cả khi không tiếp xúc trực tiếp với người bệnh.

7. Cách Chẩn Đoán Bệnh Sởi

Chẩn đoán bệnh sởi dựa vào các triệu chứng lâm sàng như: sốt, ho khan, viêm kết mạc mắt, đau họng… Trong đó, phát ban là triệu chứng bệnh sởi đặc trưng nhất. Tuy nhiên, một số sởi thể không điển hình, các triệu chứng không rõ ràng nên thường bị bỏ qua, dẫn đến lây lan bệnh sởi mà không hay biết.

Do đó, để chẩn đoán chính xác, việc thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng là cần thiết. Các phương pháp chẩn đoán được sử dụng phổ biến gồm có:

• Xét nghiệm máu: Kiểm tra chỉ số bạch cầu, bạch cầu lympho và tiểu cầu hoặc tìm kháng thể IgM.

• X-quang phổi: Giúp phát hiện tình trạng viêm phổi kẽ hoặc tổn thương nhu mô phổi trong trường hợp xảy ra bội nhiễm.

• Xét nghiệm dịch mũi họng: Sử dụng kỹ thuật miễn dịch huỳnh quang để phát hiện kháng nguyên virus trong bệnh phẩm của bệnh nhân.

8. Điều trị bệnh sởi như thế nào

Hiện nay, bệnh sởi chưa có phương pháp và thuốc điều trị đặc hiệu. Các biện pháp chủ yếu tập trung vào việc giảm các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng cho đến khi cơ thể người bệnh sinh kháng thể và tự phục hồi. Dưới đây là một số cách điều trị bệnh sởi cũng như lưu ý giúp chăm sóc người bệnh hiệu quả:

• Cách ly người bệnh để ngăn ngừa lây nhiễm cho người thân và những người xung quanh, dẫn đến nguy cơ bùng phát ổ dịch.

• Sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ khi bệnh nhân có biểu hiện sốt cao.

• Hạ sốt bằng các phương pháp vật lý như lau bằng khăn ướt, chườm mát…

• Để người bệnh được nghỉ ngơi và giữ vệ sinh da, mắt, mũi sạch sẽ.

• Bổ sung vitamin A giúp tăng cường miễn dịch và giảm nguy cơ biến chứng.

• Đảm bảo bệnh nhân uống đủ nước.

• Chỉ sử dụng kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ (thường được chỉ định khi xảy ra bội nhiễm vi khuẩn).

• Trong trường hợp bệnh nhân có triệu chứng bất thường, cần nhập viện để được điều trị kịp thời.

9. Biện pháp phòng ngừa bệnh sởi

Tiêm vắc xin là cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh sởi. Chủ động đưa trẻ từ 9 tháng đến 2 tuổi chưa tiêm hoặc tiêm chưa đủ 2 mũi vắc xin sởi; trẻ từ 1 tuổi đến 14 tuổi tiêm vắc xin sởi - Rubella đầy đủ và đúng lịch. Người trưởng thành chưa tiêm phòng bệnh sởi hoặc chưa mắc bệnh sởi trước đó cần tiêm đủ 2 mũi vắc xin để giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như lây cho trẻ nhỏ và những người xung quanh.

Phòng Tiêm chủng BVĐK Tâm Trí Sài Gòn có sẵn dịch vụ tiêm chủng Vắc xin phối hợp phòng 3 bệnh Sởi - Quai Bị - Rubella với giá cả phải chăng. L​iên hệ tư vấn tiêm chủng qua HOTLINE 0974.508.479 hoặc CMT bên dưới để được nhân viên tư vấn hỗ trợ ngay!

Bên cạnh việc chủ động tiêm ngừa, Cục y tế dự phòng khuyến khích người dân thực hiện các biện pháp phòng chống bệnh sởi như:

• Tăng cường vệ sinh cá nhân: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng; tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng; đeo khẩu trang khi cần thiết…

• Hạn chế tiếp xúc: Tránh tiếp xúc với người đang có dấu hiệu bệnh; hạn chế tập trung đông người; không sử dụng chung vật dụng cá nhân.

• Khử trùng và vệ sinh môi trường sống: Đảm bảo nhà ở, trường học, nơi làm việc thông thoáng; thường xuyên vệ sinh nhà cửa, vật dụng hàng ngày bằng các chất tẩy rửa.

Bệnh sởi là một căn bệnh phổ biến nhưng không thể xem nhẹ vì nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc tiêm phòng, nhận biết sớm các triệu chứng và chăm sóc đúng cách sẽ giúp bảo vệ bạn và gia đình khỏi bệnh sởi. Hãy luôn chú trọng phòng ngừa và nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe cộng đồng!