Ngộ độc rượu: Triệu chứng, nguyên nhân và cách xử trí

Việt Nam là một trong những quốc gia có mức tiêu thụ rượu bia cao trên thế giới. Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, rượu bia cũng là nguyên nhân gây ra hơn 40.000 ca tử vong mỗi năm tại nước ta. Trong đó, ngộ độc rượu là hậu quả nghiêm trọng, có thể đe dọa đến tính mạng nếu không có cách xử trí kịp thời. Hãy cùng Tâm Trí Sài Gòn tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ngộ độc rượu cũng những triệu chứng, cách xử trí và phòng ngừa tình trạng này hiệu quả.

1. Ngộ độc rượu là gì?

Ngộ độc rượu có thể xảy ra khi uống quá nhiều rượu ethanol trong thời gian ngắn hoặc khi uống phải rượu có chứa methanol. Ethanol có công thức hóa học là C2H5OH, được tìm thấy chủ yếu trong các loại đồ uống chứa cồn hoặc trong các loại nước súc miệng, chiết xuất nấu ăn và một số loại thuốc. Rượu ethanol thường được sản xuất bằng cách lên men và chưng cất các nguyên liệu như tinh bột hoặc đường.

Methanol hay rượu methylic hay cồn công nghiệp là một một hợp chất hóa học có công thức CH3OH. Nguyên liệu dùng để lên men methanol là các chất chứa cellulose (gỗ). Methanol cũng có độc tính cao hơn ethanol nên không được ứng dụng trong sản xuất đồ uống mà được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp, từ sản xuất nhiên liệu đến làm dung môi trong nhiều quy trình hóa học.

Khi lượng rượu hấp thụ vào cơ thể vượt quá khả năng chuyển hóa của gan, các chất độc hại sẽ tích tụ, gây tổn thương nghiêm trọng đến gan và các cơ quan khác, đặc biệt là não. Khi ngộ độc rượu, bệnh nhân thường có biểu hiện da xanh, mất ý thức, hạ nhiệt độ cơ thể…, nghiêm trọng hơn có thể gặp các biến chứng như động kinh, khó thở, thậm chí tử vong.

2. Triệu chứng ngộ độc rượu

Triệu chứng ngộ độc rượu ở mỗi người có thể khác nhau tùy thuộc vào loại rượu và lượng rượu uống vào. Một số dấu hiệu ngộ độc rượu thường gặp có thể kể đến như:

• Chóng mặt, buồn nôn;
• Thân nhiệt giảm;
• Mắt nhìn mờ;
• Tiểu tiện không kiểm soát;
• Da xanh hoặc tím, đặc biệt là ở môi và móng tay;
• Khó thở, thở dốc;
• Tim đập nhanh, huyết áp tăng hoặc giảm;
• Nói lắp, nói ngọng, lú lẫn, mất ý thức;
• Cơ thể mất thăng bằng, co giật, có thể rơi vào hôn mê.

Đau đầu, hoa mắt, chóng mặt là những triệu chứng ngộ độc rượu nhẹ

3. Nguyên nhân ngộ độc rượu

Rượu được hấp thu vào máu chủ yếu thông qua ruột non và một phần nhỏ qua dạ dày. Khi uống quá nhiều rượu trong thời gian ngắn, gan không kịp chuyển hóa và đào thải cồn và các chất độc ra khỏi cơ thể dẫn đến ngộ độc.

Mặt khác, những người thường xuyên uống rượu, lạm dụng rượu trong thời gian dài khiến cho gan và thận làm việc quá tải. Khi đó, các chất độc không được đào thải mà tích tụ lâu ngày có thể gây tổn thương cho gan.

Việc pha rượu với các loại nước uống có ga hoặc các chất kích thích khác làm tăng tốc độ hấp thụ rượu vào máu, gây ngộ độc nhanh hơn. Ngoài ra, một số người uống rượu bia khi đang sử dụng một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc an thần, kháng sinh, hoặc giảm đau, khi dùng cùng rượu sẽ gây phản ứng hóa học. Các phản ứng này có thể làm tăng độc tính của ethanol hoặc làm giảm khả năng chuyển hóa, dẫn đến ngộ độc.

Sử dụng rượu giả, rượu không rõ nguồn gốc có chứa nhiều tạp chất độc hại là những tác nhân nguy hiểm, tiềm ẩn nguy cơ gây ngộ độc. Đặc biệt, ngộ độc rượu methanol hay rượu pha cồn công nghiệp còn để lại những hậu quả cực kỳ nghiêm trọng.

Độc tố của methanol không quá nguy hiểm nhưng khi vào cơ thể, trải qua oxy hóa sẽ tạo thành acid formic. Acid formic tích tụ trong cơ thể có thể gây tổn thương thần kinh thị giác, dẫn đến mù lòa; tổn thương não bộ, gan và thận; ức chế hô hấp tế bào dẫn đến toan chuyển hóa đe dọa tính mạng bệnh nhân.

Methanol sau khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành acid formic có thể gây mù lòa, tổn thương não bộ, gan, thận

4. Thực trạng ngộ độc rượu bia dịp Lễ Tết

Bia rượu là thức uống không thể thiếu trong các buổi liên hoan, gặp mặt bạn bè và đặc biệt là dịp Lễ Tết sắp đến. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm nguy cơ ngộ độc rượu tăng cao do việc sử dụng quá mức hoặc tiêu thụ các sản phẩm rượu bia kém chất lượng.

Thời điểm cuối năm, Bệnh viện Đa khoa Tâm Trí Sài Gòn cũng tiếp nhận không ít bệnh nhân nhập viện do ngộ độc rượu. Một số trường hợp biến chứng hôn mê, suy gan được cấp cứu kịp thời đã bình phục. Tuy nhiên, những trường hợp ngộ độc nặng thường để lại hậu quả nghiêm trọng như tổn thương gan, suy thận hoặc rối loạn thần kinh vĩnh viễn.

5. Cách xử trí ngộ độc rượu

Khi phát hiện người bị ngộ độc rượu, cần thực hiện các bước sau:

• Gọi cấp cứu ngay: Đây là điều quan trọng nhất, đặc biệt khi người bệnh có dấu hiệu hôn mê, co giật hoặc ngừng thở.
• Giữ ấm cho người bệnh: Đặt người bệnh ở nơi ấm áp, đắp chăn mỏng.
• Không cho người bệnh ăn uống bất cứ thứ gì: Điều này có thể làm tăng nguy cơ sặc hoặc hít phải thức ăn.
• Không kích thích người bệnh: Tránh đánh thức người bệnh khi họ đang ngủ.
• Theo dõi sát sao tình trạng của người bệnh: Quan sát nhịp thở, nhịp tim, màu sắc da và các dấu hiệu bất thường khác.

Gọi cấp cứu ngay khi phát hiện bệnh nhân ngộ độc rượu có dấu hiệu hôn mê, co giật hoặc ngừng thở

6. Cách phòng ngừa ngộ độc rượu

Cách tốt nhất để phòng ngừa ngộ độc rượu đó là không sử dụng hoặc sử dụng lượng ít nhất có thể. Tuy vậy, trong những buổi gặp mặt, những bữa tiệc dịp Tết Nguyên đán cận kề khó có thể vắng bóng những ly rượu chúc mừng. Vì vậy, để tận hưởng trọn vẹn không khí náo nhiệt những ngày này, đồng thời bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ ngộ độc rượu, hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau đây:

• Không uống rượu, bia không rõ nguồn gốc; không uống cồn công nghiệp và rượu có hàm lượng Methanol > 0,1%.
• Không uống rượu bia khi bụng đói, nên uống từ từ, kết hợp vừa ăn vừa uống, uống xen kẽ với nước lọc.
• Không uống rượu khi đang sử dụng thuốc.
• Không pha trộn rượu với các chất khác.
• Trẻ em dưới 18 tuổi không được uống rượu bia.
• Không điều khiển phương tiện giao thông sau khi uống rượu bia.
• Không tham gia vào các hoạt động ngoài trời hoặc các hoạt động yêu cầu vận động mạnh sau khi uống rượu bia.

Ngộ độc rượu là một vấn đề nghiêm trọng, có thể gây ra nhiều hậu quả xấu cho sức khỏe, thậm chí là tử vong. Để bảo vệ bản thân và những người xung quanh, chúng ta cần nâng cao ý thức về tác hại của rượu, uống có trách nhiệm và biết cách xử lý khi gặp tình huống khẩn cấp. Nếu phát hiện người xung quanh có dấu hiệu ngộ độc rượu, hãy nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.