BỆNH NHÂN SỎI MẬT ĐIỀU TRỊ THẾ NÀO CHO TỐT NHẤT?

SỎI MẬT HÌNH THÀNH NHƯ THẾ NÀO?

Mật là chất sền sệt, màu vàng hoặc xanh lục và có đắng do gan tổng hợp, tiết ra và đi theo đường ống mật chủ đến lưu trữ tại túi mật. Mật có vai trò phân hủy chất béo, giúp chất béo đã được tiêu hóa đi qua thành ruột và hỗ trợ thúc đẩy hoạt động của men Lipase (phân hủy Lipid).
Tuy nhiên, nếu gan bài tiết quá nhiều cholesterol và mật không hòa tan được hết sẽ gây ứ đọng cholesterol và lâu dần hình thành tinh thể, kết tinh lại thành sỏi.
Giun đũa thâm nhập vào đường mật để lại trứng giun hoặc xác giun cũng có thể làm “nhân” cho sắc tố mật và canxi bám vào tạo thành sỏi.
Ngoài ra, túi mật chứa đầy mật thì mật cũng có thể sẽ bị cô đặc và lâu dần hình thành sỏi mật.

Trong đó, sỏi mật thường hình thành ở 3 vị trí: sỏi đường mật trong gan, sỏi trong ống mật chủ và sỏi trong túi mật. Bệnh không chỉ gây đau đớn, khó chịu cho người bệnh mà còn có thể biến chứng thành nhiều bệnh nguy hiểm, thậm chí gây ung thư. Theo PGS.TS.BS. Lê Quang Quốc Ánh, Trưởng Đơn vị Nội soi, BVĐK Tâm Trí Sài Gòn, hiện nay, đối với sỏi đường mật trong gan, hệ thống Tâm Trí chưa điều trị được bằng kỹ thuật nội soi tiên tiến nhưng sỏi trong túi mật và sỏi trong ống mật chủ sẽ có những cách thức điều trị phù hợp, như: mổ mở, mổ nội soi, nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP), v.v…

KHI NÀO THÌ NÊN MỔ SỎI MẬT?

BS.CKII Cao Khả Anh, Trưởng Khoa Ngoại, BVĐK Tâm Trí Sài Gòn cho biết: Đối với tình trạng sỏi túi mật không triệu chứng, người bệnh có thể thay đổi chế độ ăn và lối sống phù hợp song song với việc sử dụng các bài thuốc thảo dược để hỗ trợ điều trị. Tuy nhiên, sỏi gây viêm túi mật và có nhiều sỏi thì nên mổ sớm để tránh tình trạng sỏi rơi xuống ống mật chủ gây tắc mật. Người bệnh cần nội soi dạ dày – tá tràng để loại bỏ bệnh kết hợp, trong trường hợp nếu có thì điều trị song song.

MỘT VÀI TRƯỜNG HỢP KHÓ TRONG ĐIỀU TRỊ SỎI MẬT  

Đa phần các trường hợp sỏi túi mật hoặc sỏi ống mật chủ riêng lẻ, tuy nhiên cũng có những trường hợp vừa sỏi ống mật chủ vừa sỏi túi mật. Việc điều trị cần phải kết hợp vừa làm ERCP sau đó phải cắt túi mật (2 trong 1). Tuy nhiên, phẫu thuật 2 trong 1 này cũng có những biến chứng của nó như: thủng dạ dày, thủng ruột, chảy máu khó cầm,… Vì vậy cần có một đội ngũ phẫu thuật có trình độ nhất định và cần có trang thiết bị phù hợp.

Ngày 15/2/2024, nữ bệnh nhân B. C. N. (40 tuổi, ngụ tại tỉnh Đồng Tháp) được chuyển đến BVĐK Tâm Trí Sài Gòn với chẩn đoán sỏi đường mật. Trước đó, bệnh nhân N. có đi khám ở 1 số bệnh viện và phòng khám, được chẩn đoán viêm dạ dày và sỏi túi mật, uống thuốc không giảm, ngày càng đau nhiều, vàng mắt vàng da rồi nhập viện BVĐK Tâm Trí Đồng Tháp – một thành viên của Tập đoàn Y khoa Tâm Trí. Tại đây, bệnh nhân N. được chụp MRI đường mật với kết quả nhiều sỏi túi mật, dày nhẹ thành túi mật, dãn nhẹ đường mật trong và ngoài gan. Ngoài ra, các bác sĩ cũng phát hiện sỏi 4mm ở đoạn cuối ống mật.

Hình ảnh siêu âm ổ bụng trước mổ của bệnh nhân N.

Theo PGS.TS.BS Lê Quang Quốc Ánh, vị chuyên gia đầu ngành về nội soi mật tụy ngược dòng ERCP tại Việt Nam, đã thực hiện hơn 10.000 ca nội soi cho biết: Đối với trường hợp sỏi ống mật chủ phối hợp với sỏi túi mật có viêm túi mật cấp/mạn, nếu sỏi ống mật không giải quyết mà chỉ cắt túi mật thì sau khi cắt, sỏi ống mật gây nghẹt làm cho mật không xuống được hoặc ngược lại, nếu lấy sỏi ống mật chủ mà không cắt túi mật thì sỏi túi mật tiếp tục xuống ống mật chủ gây tắc ống mật chủ. Do đó, người bệnh được khuyến khích thực hiện ERCP để lấy sỏi trong ống mật chủ trước, sau đó tùy vào thể trạng mà có thể 1 vài ngày, vài tuần hoặc vài tháng sau đó thực hiện tiếp nội soi cắt túi mật cho bệnh nhân. Biện pháp vừa nêu được áp dụng tại hầu hết các bệnh viện đầu ngành hiện nay. Nhưng để đem lại giá trị cho người bệnh, đúng với phương châm “Luôn đáp ứng mọi yêu cầu chữa trị với trí tuệ và trái tim của người thầy thuốc”, sau hội chẩn, các bác sĩ đã quyết định: vừa làm ERCP vừa cắt túi mật nội soi trong cùng một lần gây mê.

Theo guideline, bệnh nhân vừa có sỏi ống mật chủ và viêm túi mật do sỏi, ở các nước phát triển, áp dụng phác đồ điều trị như sau:

Người phụ trách ca mổ đặc biệt này gồm PGS.TS.BS. Lê Quang Quốc Ánh, Trưởng Đơn vị Nội soi và BS.CKII Cao Khả Anh, Trưởng Khoa Ngoại, BVĐK Tâm Trí Sài Gòn cùng thực hiện. Theo đánh giá, đây là biện pháp tốt  trong số 3 biện pháp được ngành giải phẫu học hiện đại khuyến cáo. “Trên lý thuyết, với người vừa bị sỏi ống mật chủ vừa bị viêm túi mật, sẽ phải trải quả 2 lần phẫu thuật, tuy nhiên với phương pháp này thì người bệnh chỉ một lần gây mê phẫu thuật”, PGS. Ánh, chuyên gia hàng đầu về phương pháp ERCP cho biết. Tuy nhiên, phương pháp song song này hiếm thấy triển khai ở các bệnh viện trong hệ thống y tế Việt Nam vì phương pháp này đòi hỏi trình độ cao ở các bác sĩ phẫu thuật, sự phối hợp nhịp nhàng, thao tác chính xác tuyệt đối của 2 ekip, máy móc trang thiết bị đáp ứng được yêu cầu, v.v… Chia sẻ về vấn đề này, BS.CKII Cao Khả Anh đánh giá: “Rất may là hiện tại, BVĐK Tâm Trí Sài Gòn có đủ nguồn lực, từ nhân sự trình độ chuyên môn cao cho đến máy móc, trang thiết bị nên ca mổ vừa qua đã diễn ra thành công tốt đẹp”.

Được biết, cho đến thời điểm hiện tại, BVĐK Tâm Trí Sài Gòn là đơn vị có đủ điều kiện để thực hiện phương pháp này. Đơn vị Nội soi của Bệnh viện hiện do PGS.TS.BS Lê Quang Quốc Ánh, được biết đến là người đầu tiên tại Việt Nam tiên phong thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng ERCP dẫn dắt.

Hình ảnh siêu âm ổ bụng sau mổ của bệnh nhân N.

Quay trở lại với trường hợp đặc biệt vừa nêu, sau phẫu thuật bệnh nhân N. phục hồi tốt, bệnh nhân tỉnh, không sốt, siêu âm lại đường mật không giãn, các chỉ số chức năng gan trở lại bình thường, không có biến chứng nào và đã xuất viện sau 3 ngày điều trị. Vấn đề này phù hợp với một số nghiên cứu trong và ngoài nước. Xin được chúc mừng ekip đã phối hợp tốt, kịp thời để đem lại sức khỏe cho nữ bệnh nhân N. sau ca phẫu thuật đặc biệt vừa qua. Qua đây, cũng khẳng định thêm một lần nữa, rằng Chuyên Khoa Ngoại Tổng hợp vẫn là một trong những lĩnh vực nổi trội của thương hiệu Tâm Trí Sài Gòn.

Được biết, phương pháp “ERCP lấy sỏi ống mật chủ và cắt túi mật nội soi đồng thời trong cùng một lần gây mê” ít được thấy ở các bệnh viện lớn ở TPHCM thực hiện và sẽ được ứng dụng rộng rãi tại bệnh viện Tâm Trí Sài Gòn trong thời gian tới.