10 nguyên nhân gây táo bón ở trẻ ba mẹ cần lưu ý

Táo bón ở trẻ là nỗi lo thường trực của các bậc phụ huynh, bởi tình trạng này không chỉ khiến trẻ gặp khó khăn khi đi đại tiện mà còn ảnh hưởng đến tâm lý, làm trẻ dễ cáu kỉnh, quấy khóc, thậm chí bỏ ăn. Để giúp trẻ thoát khỏi sự khó chịu này, điều quan trọng trước hết là ba mẹ cần hiểu rõ nguyên nhân gây táo bón ở trẻ. Trong bài viết này, Tâm Trí Sài Gòn sẽ chia sẻ 10 nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị táo bón, từ đó giúp ba mẹ có biện pháp khắc phục kịp thời và hiệu quả.

1. Tổng quan về bệnh táo bón ở trẻ em

Táo bón ở trẻ em là tình trạng đi đại tiện không thường xuyên hoặc đi đại tiện khó khăn do phân khô, cứng. Tần suất đi đại tiện phù hợp đối với trẻ bú sữa mẹ là 2 - 3 lần/ngày. Đối với trẻ uống sữa công thức, việc đi đại tiện diễn ra ít hơn nhưng thường là 1 lần/ngày. Tuy nhiên, cũng có trường hợp 3 - 7 ngày trẻ mới đi đại tiện nhưng phần mềm xốp, trẻ đi dễ dàng thì chưa được xem là táo bón.

Vì vậy, để nhận biết chính xác tình trạng táo bón ở trẻ, ba mẹ có thể dựa trên các dấu hiệu sau đây:

• Tần suất đi đại tiện ít hơn 3 lần/tuần.
• Phân cứng, khô, khó đẩy ra ngoài, phân có thể vo tròn như viên bi.
• Trẻ đi đại tiện khó, phải dùng sức rặn mạnh để đẩy phân ra ngoài.
• Trẻ có biểu hiện khó chịu ở vùng bụng và căng thẳng mỗi khi đi đại tiện.

Trẻ bị táo bón, phân thường cứng, khô và đi đại tiện khó khăn

Nguyên nhân táo bón ở trẻ được chia thành hai loại:

• Nguyên nhân thực thể: Có thể liên quan đến các vấn đề về hệ tiêu hóa hoặc bệnh lý khác.
• Nguyên nhân chức năng: Thường do thói quen ăn uống, thiếu chất xơ, hoặc không đủ nước.

Việc xác định chính xác nguyên nhân gây táo bón ở trẻ giúp ba mẹ có biện pháp xử lý phù hợp, giúp trẻ nhanh chóng thoát khỏi cảm giác khó chịu cũng như ngăn ngừa táo bón tái diễn. Cần lưu ý nếu tình trạng táo bón ở trẻ kéo dài hoặc đi kèm các triệu chứng khác như sốt, sụt cân, bạn nên đưa bé đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

2. Nguyên nhân gây táo bón ở trẻ em - Nguyên nhân thực thể

Trẻ em bị táo bón do nguyên nhân thực thể chiếm tỷ lệ rất nhỏ, khoảng 5%. Tuy nhiên, tình trạng này xuất phát từ các vấn đề bệnh lý hoặc dị tật hệ tiêu hóa nên chỉ có thể được chẩn đoán và điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Các bệnh lý phổ biến gây táo bón ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bao gồm:

2.1. Bệnh cường giáp

Bệnh cường giáp có thể là một nguyên nhân gây táo bón ở trẻ em. Đây là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức, gây ra nhiều ảnh hưởng đến cơ thể, trong đó có việc làm giảm nhu động ruột, dẫn đến táo bón. Ngoài ra, trẻ mắc bệnh còn có thể xuất hiện các triệu chứng khác như bồn chồn, tăng cân, tim đập nhanh, đổ mồ hôi trộm…

2.2. Phình đại tràng bẩm sinh

Đây là một dị tật bẩm sinh hiếm gặp, trong đó một phần hoặc toàn bộ đại tràng bị giãn rộng làm giảm nhu động ruột và cản trở quá trình di chuyển của phân trong đường ruột. Táo bón là triệu chứng điển hình ở trẻ em mắc chứng bệnh này. Ngoài ra, trẻ còn có một số dấu hiệu bất thường khác như nhẹ cân hơn so với trẻ cùng tuổi, trẻ thường xuyên bị chướng bụng và nôn mửa.

Nếu phát hiện sớm, bệnh có thể được điều trị triệt để bằng cách phẫu thuật. Ngược lại, nếu không được điều trị kịp thời có thể xảy ra các biến chứng nguy hiểm như nhiễm độc đại tràng, thủng ruột, sốc nhiễm trùng…

2.3. Bệnh đái tháo đường

Bệnh đái tháo đường có thể là một nguyên nhân gây ra tình trạng táo bón ở trẻ em. Lượng đường trong máu cao ảnh hưởng đến hệ thần kinh, trong đó có các dây thần kinh kiểm soát đường tiêu hóa dẫn đến các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như táo bón, tiêu chảy, tiểu nhiều nước…

2.4. Nguyên nhân táo bón ở trẻ do các bệnh lý thần kinh

Một số bệnh lý ít gặp như bại não, chứng chậm phát triển tâm thần hoặc các tổn thương cột sống có thể là nguyên nhân gây táo bón ở trẻ em. Các bệnh lý này liên quan đến hệ thần kinh và có thể ảnh hưởng đến khả năng điều khiển cử động của ruột, gây ra tình trạng táo bón.

3. Táo bón ở trẻ em do nguyên nhân chức năng

Táo bón ở trẻ em do nguyên nhân chức năng xảy ra phổ biến hơn. Các nguyên nhân thường gặp nhất gồm có:

3.1. Trẻ sơ sinh bị táo bón do bú ít sữa

Nguyên nhân gây táo bón ở trẻ dưới 12 tháng tuổi thường gặp nhất đó là bú không đủ sữa. Đối với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng thiết yếu. Nếu bú ít hoặc không đủ sữa, trẻ sẽ dễ cảm thấy đói và thiếu nước, dẫn đến việc lượng phân ít và khô cứng hơn.

Trẻ sơ sinh bú ít sữa dễ thiếu nước, làm cho phân khô cứng

3.2. Nguyên nhân táo bón ở trẻ bú sữa công thức

Trẻ uống sữa công thức có nguy cơ táo bón cao hơn vì hệ tiêu hóa non yếu của trẻ chưa đủ khả năng hấp thu và chuyển hóa một số thành phần phức tạp. Khi sử dụng quá nhiều, phân của trẻ có thể trở nên khô, cứng hơn và thường có màu xanh. Ngoài ra, ba mẹ pha sữa không đúng tỷ lệ hoặc hàm lượng chất xơ trong sữa thấp cũng có thể là nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ.

3.3. Táo bón ở trẻ sơ sinh do chế độ ăn uống của mẹ

Chế độ ăn của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn dinh dưỡng trẻ bú sữa mẹ hấp thu. Do đó, nếu mẹ ăn quá ít chất xơ, uống ít nước, ăn nhiều đồ ăn khó tiêu thì sữa mẹ cũng sẽ ít chất xơ hơn, khiến trẻ dễ bị táo bón.

3.4. Trẻ bị táo bón do thói quen nhịn đi vệ sinh

Nhiều trẻ nhỏ có thói quen nhịn đi vệ sinh vì sợ đau hoặc không muốn gián đoạn cuộc vui chơi. Hành động này dẫn đến việc phân bị giữ lâu trong ruột nên trở nên khô cứng. Đến khi trẻ muốn đi đại tiện phải rặn nhiều mới có thể đẩy phân ra ngoài.

3.5. Chế độ ăn thiếu chất xơ - Nguyên nhân gây táo bón ở trẻ

Đối với trẻ đã bắt đầu ăn dặm, cần xây dựng một thực đơn cân bằng giữa các nhóm chất. Trong đó, chất xơ có trong rau củ quả giúp làm mềm phân và tăng nhu động ruột. Khi trẻ ăn quá ít chất xơ, phân sẽ cứng và khó đào thải. Ngoài ra, ba mẹ cho trẻ chuyển sang ăn thô thay vì ăn thức ăn lỏng như cháo, súp, sữa… cũng có thể làm tăng nguy cơ táo bón ở trẻ.

Chế độ ăn thiếu chất xơ là nguyên nhân gây táo bón ở nhiều trẻ nhỏ

3.6. Trẻ ít vận động

Các hoạt động thể chất có tác dụng kích thích nhu động ruột, giúp phân di chuyển dễ dàng hơn. Vì vậy, trẻ em lười vận động dễ dẫn đến táo bón.

4. Cách trị táo bón cho trẻ tại nhà

Táo bón là một vấn đề tiêu hóa khá phổ biến ở trẻ em. Do đó, cách trị táo bón cho trẻ tại nhà là một chủ đề rất được các bậc cha mẹ quan tâm. Dưới đây là những phương pháp đơn giản, dễ thực hiện mà bạn có thể áp dụng để giúp con cải thiện tình trạng này:

• Đối với trẻ sơ sinh còn đang trong giai đoạn bú sữa, cần đảm bảo trẻ bú đủ sữa. Nếu trẻ biếng bú, hãy cho trẻ bú nhiều cử để tránh trẻ mất nước.
• Mẹ cũng cần lưu ý về chế độ ăn của mình để đảm bảo chất lượng sữa, nên ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế ăn đồ cay nóng…
• Đối với trẻ uống sữa công thức, mẹ hãy đổi sang loại sữa khác có hàm lượng chất xơ cao, đồng thời đảm bảo pha sữa đúng tỷ lệ được hướng dẫn.
• Đối với trẻ ăn dặm, cần đảm bảo cung cấp đủ chất xơ trong thực đơn hàng ngày của trẻ. Các loại thực phẩm giàu chất xơ như yến mạch, các loại hạt, ngũ cốc, rau xanh, trái cây…
• Hạn chế cho trẻ ăn thức ăn chứa nhiều đường, nhiều chất béo hay uống nước có ga vì không tốt cho hệ tiêu hóa non nớt của trẻ.
• Đảm bảo trẻ uống đủ lượng nước được khuyến nghị mỗi ngày. Ngoài ra, một số loại nước ép từ trái cây như táo, mận là một giải pháp tốt vì chúng giàu chất xơ hòa tan, giúp làm mềm phân, cải thiện tiêu hóa.
• Ba mẹ cũng có thể áp dụng một số động tác massage bụng cho trẻ giúp kích thích nhu động ruột hoạt động linh hoạt hơn, từ đó hỗ trợ việc đẩy phân ra ngoài dễ dàng hơn.
• Với trẻ sơ sinh, ba mẹ có thể cho con tập các bài tập tay chân, nhẹ nhàng. Với trẻ lớn hơn, hãy tạo điều kiện cho trẻ tham gia các môn thể thao như bơi lội, chạy bộ… hoặc các hoạt động ngoài trời nhiều hơn thay vì ngồi quá lâu trước màn hình tivi hay điện thoại.
• Tạo thói quen cho trẻ đi vệ sinh trong một khung giờ cố định mỗi ngày.
• Đối với những trẻ bị táo bón nặng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng các loại thuốc tăng cường nhu động ruột cho trẻ.
• Bố mẹ không được tự ý cho trẻ bất kỳ loại thuốc, thực phẩm chức năng khi chưa được bác sĩ chỉ định.

Cách trị táo bón cho trẻ tại nhà đơn giản, hiệu quả

Tóm lại, táo bón ở trẻ em có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ chế độ ăn uống thiếu chất xơ đến các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Việc xác định đúng nguyên nhân gây táo bón ở trẻ em sẽ giúp ba mẹ đưa ra các biện pháp điều trị hiệu quả và phòng ngừa táo bón tái phát. Hãy nhớ rằng, một chế độ ăn uống cân đối, kết hợp với lối sống lành mạnh sẽ giúp con bạn có một hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Nếu tình trạng táo bón kéo dài hoặc có các dấu hiệu bất thường, hãy đưa bé đi khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Theo dõi fanpage Bệnh Viện Đa Khoa Tâm Trí Sài Gòn để có thêm những thông tin hữu ích về sức khỏe và các chương trình ưu đãi hấp dẫn từ bệnh viện.